اینکه چرا تا این حد حکم قاضی با قلم در نقطه ی عطف روایت ها و داستان ها قرار می گیرد و یکی از شخصیت های اساسی هر افسانه یا روایت، قاضی و قلم وی است می تواند دلایل گوناگونی داشته باشد. مهمترین دلیل نقشی است که قاضی در تغییر سرنوشت حکم دارد و قلم او که می توانست در لحظه امضای حکم از کار بیفتد و مراحل اجرای آن را به تاخیر بیاندازد.

روایت سنت قلم شکسته و دهان بسته

از دیر باز روایت های زیادی درباره ی حکم های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی تاثیرگذار در جهان وجود داشته است که بعضی از آن ها سرنوشت یک ملت یا کشور را به طور کامل عوض کرده اند. قلم و قاضی در تمام این تصمیمات نقشی موثر و سرنوشت ساز داشتند. به طوری که افسانه های بسیاری در این باره نوشته شده یا سینه به سینه از نسلی به نسل دیگر منتقل شده است و در آن قلم و قاضی نقل محافل بوده است.

اینکه چرا تا این حد حکم قاضی با قلم در نقطه ی عطف روایت ها و داستان ها قرار می گیرد و یکی از شخصیت های اساسی هر افسانه یا روایت، قاضی و قلم وی است می تواند دلایل گوناگونی داشته باشد. مهمترین دلیل نقشی است که قاضی در تغییر سرنوشت حکم دارد و قلم او که می توانست در لحظه امضای حکم از کار بیفتد و مراحل اجرای آن را به تاخیر بیاندازد.

قاضی و قلم شکسته

رسمی نمادین میان قضات در برخی از کشورهای آمریکای وجود دارد که هنوز بعد از چندین سال در محضر حاضرین دادگاه و پس از اعلام حکم نهایی دادگاه انجام می شود. اگرچه این رسم برای سایر مردم دنیا عجیب به نظر می رسد ولی در دادگاه های این کشورها رسمی عادی محسوب می شود. از آن جا که در این کشورها حکم اعدام به ندرت صادر می گردد، در تصمیم گیری نهایی برای جرم های سنگین همچون قتل های سریالی و غیره حکم اعدام صورت می گیرد. پس از اعلام حکم، قاضی به صورت نمادین قلم خود را می شکند تا به دو مقصود به صورت غیر مستقیم اشاره کند.
 

• اولین هدف از شکستن قلم این است با قلمی که جان یک نفر گرفته شده است، حیات نفر دیگری گرفته نشود و حکم اعدام جدیدی صادر نگردد. اگرچه از نظر منطقی این رفتار دور از ذهن است اما این موضوع نشان دهنده میل باطنی منفی دادگاه، قاضی و اجتماع نسبت به حکم اعدام و نمادی از تابعیت قانون عمومی کشور است و نشان دهنده ی یکسان بودن همه در برابر قانون بوده و منطق را در زمینه ی اعلام حکم نشان می دهد.
   
• با شکستن قلم پس از امضای حکم اعدام، غیر قابل بازگشت بودن حکم نشان داده می شود. به این معنی که دهان دادگاه و مردم در برابر حکم امضا شده بسته است و همگی باید به نتیجه ی حکم احترام بگذارند.این شیوه نوعی اتمام حجت نیز محسوب می شود و نمادی از لازم الاجرا بودن قوانین کشور را نشان می دهد.

قاضی و قلم در تصمیمات تاریخی جهان

حال این سوال مطرح می شود که با یک قلم چه اتفاقات مهمی در جهان رخ داده است؟

نمونه ی این اتفاقات در کشورمان چه بوده است؟

عهد نامه های ننگین متعدد مخصوصا در دوره ی قاجار و تجزیه ایران به بخش های گوناگون بخشی از روایت های قاضی و قلم است که سرنوشت کشوری را به طور کامل تغییر داده است.

عهدنامه قصر شیرین که در سال 1639 قمری امضا شد و به موجب آن ایران به طور رسمی بغداد را به امپراطوری عثمانی واگذار کرد. اگر این عهدنامه امضا نمی شد آنچه امروز کشور عراق نامیده می‌شود جزئی از خاک ایران بود.

علاوه بر عهدنامه های گوناگون، بخشش های زیادی در طول تاریخ و فقط چند دقیقه یا چند ثانیه مانده به اجرای حکم توسط قضات امضا شده است. به طور مثال در میدان اعدام تهران که سال ها محل اعدام مجرمان و قاتلان بود، تعداد زیادی از افراد پای چوبه ی دار به قلم قاضی بخشیده شدند و حیاتی دوباره یافتند. در یکی از این موارد جوانی کم سن و سال بعد از اجرای حکم اعدام مورد بخشش و رضایت اولیای دم قرار گرفت و بلافاصله با امضای قلم قاضی اقدامات لازم برای سلامتی وی انجام شد.

همچنین پیرامون موارد مشابه در کشورهای خارجی امضای توافق‌ نامه ی تاریخی صلح میان دولت قانونی کلمبیا و شورشیان چپ‌گرای نیروهای مسلح انقلابی کلمبیا باعث شد تا میلیون ها نفر از شهروندان کلمبیایی بعد از 52 سال درگیری و خشونت برای جشن و پایکوبی به خیابان‌ها بیایند.

در عصر صفوی و افشاری نیز قرارداد های صلح بسیاری میان ایران و عثمانی به قلم حاکمین وقت امضا شد که به کاهش تنش ‌های مذهبی بین دو کشور کمک کرد. این توافق ها باعث شدند عوامل اختلاف بین دو کشور، تا حد زیادی تخفیف و تقلیل پیدا کند.

همچنین در نقطه ی دیگری از جهان پس 17 سال گفتگو و چند دهه درگیری داخلی میان گروه های شورشی در جزیره جنوبی فیلیپین با امضای قرارداد صلح بین دولت مرکزی و شورشیان مسلمان فیلیپین بالاخره جنگ و نزاع پایان یافت.

موارد بی شمار دیگری وجود دارد که در آن قاضی و قلم توانسته اند به انسان ها جانی دوباره و فرصتی برای حیات مجدد ببخشند.