مقاله ای با عنوان بهینه سازی مصرف لوازم التحریر دانش آموزی نوشته شده توسط خانم معصومه محمدی در تاریخ 10/88 که میتوانید تمامیه مقاله را در زیر مشاهده فرمایید.

بسمه تعالی

اداره آموزش و پرورش ناحیه دو شهرستان شهرکرد
موضوع طرح : بهینه سازی مصرف لوازم التحریر دانش آموزی
معصومه محمدی
دی ماه  1388

امام صادق (ع) می فرماید:

من ضامن برای کسی هستم که

میانه روی می کند تا محتاج نگردد.

عنوان ............................................................................................................................... صفحه

چکیده ............................................................................................................................... 1

مقدمه ............................................................................................................................... 2

طرح وبیان مساله .................................................................................................................... 3

اهمیت وضرورت پژوهش........................................................................................................ 4

تعاریف عملیاتی واژه ها واصطلاحات ...................................................................................... 6

اسراف وراههای سقوط اخلاق................................................................................................. 7

اسراف ومعیارهای تشخیص..................................................................................................... 7

آسیبهای مادی ومعنوی اسراف................................................................................................ 8

چگونگی مصرف ............................................................................................................... 8

نقش صداوسیما در ترویج نگاه عیب جویانه در اسراف............................................................ 9

سهم خانواده ها در ترویج فرهنگ مصرف درست در جامعه..................................................... 10

سهم فرهنگیان در ترویج فرهنگ مصرف درست در جامعه ...................................................... 10

نتایج آماری ........................................................................................................................ 12

پیشنهادات ............................................................................................................................... 13

نتایج پژوهش ......................................................................................................................... 15

منابع و ماخذ............................................................................................................................. 16


چکیده:

با عنایت به اینکه رهبر معظم انقلاب حضرت آیت الله خامنه ای در پیام نوروزی خود به مناسبت فرا رسیدن سال 1388 ،این سال را سال اصلاح الگوی ، مصرف نام گذاری نمودند .این اقدام شایسته و نوآورانه توجه آحاد مردم ایران ومسئولین نظام را به خود جلب کرد. یکی از مشکلات اصلی کشور ناشی از اسراف وعدم رعایت الگوی مصرف درست که منشاء کاستی های مختلف در جامعه است اشاره فرمودند.و با دید وسیع ومطالعه کافی ابعاد مشکل را به مردم ومسئولین شناساند وبدیهی است اصلاح الگوی مصرف نیازمند فرهنگ سازی پایدار ونهایت به یک فرهنگ در تمامی عرصه های مصرف تبدیل شود. مصرف درست یک هنراست .اما مرز بین صرفه واسراف است . قرآن واسلام که کاملترین دین است به تکرار در خصوص صرفه جویی واستفاده صحیح از نعمتهای خداوند که دستورات زیادی شده، داده است .اصلاح الگوی مصرف به معنی نهادینه کردن روش صحیح استفاده از منابع کشور است .سبب ارتقای شاخص های زندگی وکاهش هزینه ها شده، زمینه ای برای گسترش عدالت است .بزرگان ما بارها توصیه نمودند که مبادا بیگانگان در عمل، به اسلام از ما پیشی بگیرند . امروز بهترین مروج الگوی مصرف (بهینه سازی امکانات موجود باشید) زیرا جهت ارتقای بهره وری کشور که یک امر ملی ولازمه توسعه وپیشرفت کشور محسوب می شود .مشارکت وهمکاری تمامی دستگاهها به ویژه دانش آموزان ضرور ی است .آموزش وپرورش نقش به سزایی در بهینه سازی وبهینه گرایی در سطوح خرد وکلان جامعه برای اقشار مختلف دارد .اصلاح الگوی مصرف در گام اول به اصلاح رفتار نیاز دارد واصلاح رفتار نیز نیازمند تغییر وسیع برنامه ها واستراتژ ی هاست .دراین پژوهش دانش آموزان نقش مهمی می توانند به عهده داشته باشند آنها به عنوان یک همیار الگوی مصرف در خانه ومدرسه محسوب می شوند .

.فضای خلاقیت ونوآوری را برای بهروه وری ازخلاقیت به ثمر بنشانید انشاءالله تلاش نماییم ،که از امکانات موجود استفاده بهینه را ببریم .

دراین پژوهش سعی براین شد که نمایی از فعالیتهایی را که آموزش وپرورش می تواند دراین زمینه ایفای نقش بنماید مطرح شود..



فصل اول



طرح پژوهش

اراده کنید استاد تحول باشید ، نه قربانی آن

مقدمه :

رهبر معظم انقلاب در بخشی از پیام خود در جمع زائران حرم رضوی در اول فروردین 88به برخی از موارد عدم رعا یت الگوی صحیح مصرف ونمونه هایی از اسراف در سطح فردی وگروهی یا شخصی ودولتی اشاره نمودند . بعنوان مثال : اینکه حدود 22% آب آشامیدنی در سطح خانگی به هدر می رود در حالیکه برای آن هزینه های زیادی از ذخیره وانتقال صرف می شود . واینکه شبکه انتقال آب هم به دلیل فرسودگی باید اصلاح گردد.یا در مصرف نان ، حدود یک سوم آن دور ریخته می شود که هزینه های سنگینی برای دولت ومردم خواهد داشت ونوعی کفران نعمت محسوب می گردد. دربخش انرژی هم ایرانیان تقریبا 2 برابر متوسط جهانی، از نفت وگاز ، گازوئیل ، بنزین ، برق وغیره مصرف می کنند که هزینه های میلیارد ی آن را می شد در موارد بهتر ومهمتر صرف نمود.

در کشور ایران شاخص شدت انرژی 8 برابر بیشتر از سایر کشورهای جهان است .یعنی برای تولید یک محصول ، مقدار انرژی مصرف شده در ایران 8 برابر از میانگین سایر کشور ها بوده که باید این شاخص شدت انرژی اصلاح گردد.

از نظر مصارف شخصی ، فردی وخانوادگی متاسفانه چشم هم چشمی ها ، تجمل گرایی ، هوس رانی افراد خانواده برای خرید چیزهای غیر ضرور ی مانند :پوشاک ، مبلمان ، تزئینات داخل منزل ، وسایل اضافی وغیره مشکلات زیادی را برا ی خانواده ها وکشور فراهم کرده وبه جای سرمایه گذاری در امور مفید تولیدی کمک به فقرا ،انفاق وزیاد شدن ثروت عمومی جامعه به سوی اسراف گرایش یافته است.


طرح وبیان مسئله :

متاسفانه این روزها در اکثر مدارس ودانشگاهها وادارات آنگونه که باید استفاده ی مناسبی از لوازم التحریر به عمل نمی آورند . واین باعث می شود که کلی هزینه در این زمینه به هدر برود.سئوال اساسی این است که دلیل عدم استفاده بهینه از لوازم التحریر چیست؟

1- آیا عدم کیفیت مناسب در ساخت لوازم التحریر باعث به هدر رفتن هزینه ها می شود .

2- آیا تنوع ودم دمی بود ن سلیقه افراد باعث به هدر رفتن هزینه ها می شود.

3- نبود نظارت دقیق بر تولید و فروش این محصول باعث به هدر رفتن هزینه ها می شود.

5-ورود لوازم التحریر لوکس وتجملی باعث خرید بیش از نیاز می باشد.

6- بازارهای خارجی عامل عدم استفاده از لوازم التحریر داخلی می شود.





اهمیت وضرورت پژوهش :

با توجه به اهمیت موضوع ، تمامی ادارات ارگانها ، نهادها و.... در اقشار مختلف اکیپ شدند که الگوی مصرف صحیح را از انرژی ومنابع خدادادی شروع کنند. لذا با سخنرانیها وجلسات متعدد ، تهیه وتوزیع بروشور ها ،بولتن ها وتیزرهای تبلیغاتی، پخش فیلم وسریال وبرنامه های جذاب وقابل استفاده جهت عموم مردم شروع به اطلاع رسانی نمودند . ومردم را به صرفه جویی ترغیب نمودند.از زوایای مختلف مسایلی که هنوز مطرح نشده بود را تشریح نمودند .مثلا برنامه ها یی را تهیه نمودند وپخش کردند که فقط شامل :صرفه جویی در آب ،برق، گاز ، بنزین وسوختهاوانرژی بود. اما امورجدی مانند : بیکاران ونیازمندان جامعه ،گسترش امکانات رفاه عمومی ونحوه سرمایه گذاری عمومی جامعه ودیگر وسایل مورد استفاده افراد جامعه در آنها لحاظ نشده بود .حتی برخی از فیلمها وسریالها که پخش می شد .تلویحا مصرف گرایی واسراف وعدم قناعت را دربین عموم به طور ناخواسته ترویج میدادند.باید به این نکته توجه داشت که مردم در دخل وخرج خود آزاد هستند ، اما می توان با صرفه جویی ناشی از رعایت الگوی مصرف درست ، گره های زیادی از مشکلات سایرین باز کرد .حتی بدون اینکه ملزم باشند مال وسرمایه خود را ببخشند ، چرا که نفع صرفه جویی در سطح ملی ، در نهایت به تمام آحاد مردم کشور خواهد رسید.

برخی از خانواده ها با آبروداری خیالی، مسافرتهای بیهوده ، برگزاری میهمانیهای پرهزینه وغیر ضروری که گاها از هزینه سفر حج نیز بیشتر است ، مصادیقی از اسراف را خلق می کنند . در یک مهمانی انواع غذا ها با هزینه زیادی تهیه می شود که اضافات آن به بهانه غیر بهداشتی بودن دور ریخته می شود .در حالیکه می شد به جای آن انفاق کرد ویا با تجمیع این هزینه ها وسرمایه گذاری های به ظاهر کم اهمیت به پیشرفت کشور کمک کرد .وقتی به تجربه برای ما اثبات شده است ،که فرزندانمان از پدر ومادر (افراد بزرگتر ) تاسی می گیرند . این سوء مصرف در بین دانش آموزان نیز رسوخ نموده ،که در تهیه وسایل مورد نیاز تحصیلی سعی در رقابت ناسالم وتهیه وسایل اضافی مانند: اونیفرم مدرسه ، کیف ،کفش ولوازم التحریر نموده تا از همکلاسی های خود عقب نمانند . با شروع سال تحصیلی از اواسط شهریور تا نیمه های مهر ماه که می شود، برای خانواده ها یی که چند فرزند محصل دارند، این روزها با گرفتاریهای زیادی همراه است .که یکی از مهمترین آنها خرید لوازم التحریر ی است که قیمتها افزایش یافته وافزایش بی رویه قیمت نوشت افزار ولوازم التحریر در بازار به گونه ایی است که بسیاری از خانواده ها را با وجود میلشان با دست خالی وفرزندان ناراضی به خانه ها باز می گرداند واین شرایط ، بسیاری را با دغدغه چگونگی تامین کردن ، هزینه ها ی نسبتا سنگین خرید لوازم التحریر مواجه کرده است به ویژه خانواده هایی که چند فرزند محصل دارند بسیاری از خریداران لوازم التحریر قیمتها ی تعیین شده برای این کالاها را غیر واقعی می دانند واز ضعف مکانیزم های نظارتی دولت بر عملکرد فروشندگان این صنف گلایه دارند . در میانه بازار پررونق

لوازم التحریر، گروه دیگری از دانش آموزان ووالدینشان هستند که مشکلات بیشتری دارند ، دانش آموزان هنرستانهای فنی وحرفه ایی بخصوص رشته گرافیک که پر هزینه ترین رشته هاست .اما براساس نظر سنجی که از دانش آموزان به عمل آمد به این مورد اذعان کردند که هدف آنها از تهیه لوازم التحریر به خاطر سال تحصیلی جدید می باشد که دوست دارند ،تمامی وسایل آنهانوو تازه باشد بخصوص ،تهیه لوازم التحریر های لوکس وزینتی که امروزه بازار ایران را اشیاء چینی پر نموده لوازمی که کاملا بی کیفیت وغیر بهداشتی هستند و مورد مهمی که بدون اینکه احساس شود انتقال یک فرهنگ بیگانه از طریق عکسها وتبلیغات کشورهای دیگر در فرهنگ ما می باشد .دانش آموزان وقتی بزرگ می شوند هرگز کیف خود را با لوازم دارا وسارا وفرهنگ ایران کهن پر نمی کنند ودنبال همان هیجانهای کاذب می شوند که بد حجابی ، برهنگی وعریانی خانمهااز لوازم التحریر های پرزرق وبرق چینی ومرد عنکبوتی وسیندرلاوغیره به یادگار می گذارد.که با آموزش وتعلیم به حجاب وعفت ونکات اخلاقی در آموزشگاهها با انواع واقسام برنامه های مختلف مانند:مهارتهای زندگی، حجاب وعفاف وطرحهای کرامت وغیرو سنخیت دارد. براساس آمار اعلام شده 30% لوازم التحریر در بازار تولید داخل و70% واردات خارج از کشور می باشد در حالیکه مر غوبترین لوازم التحریر کشور در کشور های بلوک شرق عراق، افغانستان ، پاکستان به فروش می رود .

این عدم آگاهی والدین ودانش آموزان از استفاده بهینه از لوازم التحریر زمینه ای ایجاد شد تا در کلاسهای درس چند دقیقه از ابتدای ساعت تدریس را به این موضوع وموارد مشابه با دانش آموزان بپردازم که در فصل آتی بیان خواهد شد، که چه اقداماتی صورت پذیرفته است .





تعاریف عملیاتی واژ ه ها واصطلاحات پژوهش:

واژه اسراف : سرف عبارت است از خارج شدن وتجاوز نمودن از حد اعتدال در هر کاری که از انسان سربزند .

واژه تبذیر : تباه ساختن نعمت وزیاده روی در بهره گرفتن از منافع آن .

تعریف اصطلاحی اسراف وتبذیر : پراکنده ساختن وجدا کردن تدریجی چیزی ، نابود کردن وهدر دادن مال .

امام رضا (ع) نامه ای به مامون می نویسد واز مسایل مهمی از شریعت اسلام به شمردن سی مورد از گناهان کبیره می پردازد، از جمله آنان اسراف وتبذیر را نام می برد .

حجت الاسلام محمد علی مبرایی : درباره تاکیدات قرآنی ، درباره دوری از اسراف می گوید : در قرآن کریم 13 بار کلمه اسراف با الفاظ گوناگون به کاررفته است ،که خداوند متعال تاکیدات مکرری درباره دوزخی بودن مسرفان فرموده است .

غلامعلی حداد عادل : زمانی که بیماری همه گیر می شود ، همگان یکدیگر را به رعایت جنبه های بهداشتی توصیه می کنند، اسراف وبی توجهی به اصلاح الگوی مصرف هم یک بیماری همه گیر است ولی حس نمی کنیم .

اسراف، علاوه بر جنبه های فردی وخانوادگی در سطح ملی مطرح می باشد . دراین مورد مصداق عمل معصومین (ع) باید سرلوحه کار مسئولین قرار گیرد تا جایی که برای روشنایی محل کار خود از 2 شمع استفاده کرده (یکی برای امور شخصی ویکی برای امور حکومتی ) وچقدر با دقت به صرف اموال دولتی برای امور مردم توجه نموده واینکه ذره ای از امکانات حکومتی را برای امورشخصی صرف نمی کردند ودر نهایت سادگی واعتدال به انجام وظایف سنگین خود می پرداختند .





فصل دوم

پیشینه پژوهش



اسراف وراههای سقوط اخلاق :

اسراف کاران برای تامین هزینه های خود ، به رذیلتهای اخلاق ، همچون بخل وحرص ومفاسد اقتصادی مانند : ربا ، رشوه واختلاس گرفتار می شوند . معمولا اسراف با مصرف گرایی ، رفاه زدگی وغرق شدگی در لذات مادی همراه است . که خود منشاء بسیاری از مفاسد اخلاقی واجتماعی است . در پاره ای از موارد به انحرافهای عقیدتی می انجامد . افزون برآن ، اسراف کاری عده ای، در جامعه به طور طبیعی بر دیگران تاثیر نامطلوب می گذارد وآنان را نیز به همین سمت وسو هدایت می کند . قرآن کریم اسراف کاران را مفسدانی می دانند که از آنها انتظار اصلاح نمی رود .از این رو نباید از شیوه زندگی آنان تقلید شود .

اسراف وتبذیر سقوط معنوی دور شدن آدمی از مقام قرب الهی را درپی دارد. محرومیت اسراف کاران وتبذیر کنندگان از دوستی وهدایت خاص خدا وگمراهی وهمسانی با شیاطین از پیامدهایی است که قرآن کریم به آن اشاره می کند . چون بخواهیم شهری را نابود سازیم ، خوشگذرانانش را فرمان می دهیم، تا درآن به انحراف وفساد بپردازند . در نتیجه عذاب برآنان وشهرشان لازم می شود پس آن را به تمامی نابود می کنیم .

یکی از شیوه های مهم آموزه های دینی ، برای مقابله با مفاسد اقتصادی واخلاقی تحکیم ارزشهای دینی ، تقویت باور انسان ها به مبدا ومعاد است .این اعتماد همچون ناظر درونی ، اجرای صحیح دستورهای الهی را تضمین می کنند .

اسراف ومعیارهای تشخیص :

یکی از آسیبهای مهم بر فرد وجامعه اسراف وزیاده روی است.که پیامد های منفی وگاه خطر ناکی چه دربعد اقتصادی وچه در بعد اخلاقی بر جامی گذارد . اسراف در اصل به معنای تجاوز از حد وسط است .میانه روی چیزی است که خدای بزرگ والا آن را دوست دارد واسراف را ناخوش ،حتی دور انداختن هسته خرما ومیوه را زیرا آن به کار می آید حتی دور ریختن ته ماندن نوشیدنیها .

آشکارترین اثر نامطلوب اسراف وتبذیر هدر دادن امکانات ومنابع است . ممکن است از گناه فردی ومحدود ، اسراف در کالاهایی همچون مواد غذایی وانرژی نا چیز وبی اهمیت باشد .اما روی هم رفته در سطح عمومی خسارتهای سنگینی به بار می آورد .

امیر مومنان علی(ع) فرمود:

القصد مثراه والسرف مثواه : میانه روی ، ثروت زاست واسراف ، نابود کننده.

تقویت ارزشهای دینی همچون : قناعت ، میانه روی ومانندآن ، از یک سو وترغیب به مبارزه جدی با هواپرستی ، خود نمایی وفخر فروشی از سوی دیگر، شیوه های درمانی درونی اسراف وتبذیر است.یکی از عوامل بروز اسراف وتبذیر جهل وناآگاهی است .بنابراین ، اطلاع رسانی ودادن آگاهی صحیح وکافی درباره موضوع به مردم ونیز باز شناسی آثار وپیامدهای اقتصادی،اجتماعی ومعنوی آن ، در کاهش روحیه اسراف کاری بسیار موثراست .همچنین نظارت بر رفتار واعمال انسانها که در آموزه های دینی با تعبیر امر به معروف ونهی از منکر از آن یاد می شود از کارآمدترین شیوه های تثبیت ارزشهاومقابله با مفاسد انحرافهاست.

آسیبهای مادی ومعنوی اسراف :

مشخص نمودن درآمد خانواده ، به میزان مخارج وپس انداز یکی از با اهمیت ترین مسایل خانوادگی است با کمی خلاقیت وبرنامه ریزی می توان از مخارج غیر ضرور ی کاست وپس انداز کرد .یک ضرب المثل قدیمی : پولی که پس انداز می شود ، همان مقدار پولی است که خرج می شود.البته صرفه جویی به این معنا نیست که مانند : یک فرد خسیس زندگی کنیم بلکه صرفه جویی، نوعی سازگار است که با تغییر رفتار ومقداری صبر وشکیبایی امکان پذیر است .باید به شیوه ای صرفه جویی کنیم که زندگی ما صدمه نبیند . به عبارتی دیگر باید بتوانیم اداره دارائیهای خود را در دست بگیریم .نه اینکه دارائیهایمان ما را اداره کنند .

چگونگی مصرف :

با استفاده از تکنیک اقتصاد سنجی حاکی از آن است ،که در آمد قابل تصرف سطح آموزش عمومی ،حجم ثروت خانوارها ویارانه های مصرفی اثر افزایشی بر مصرف داشته ونرخ بهره واقعی از کاهنده بر مصرف داشته است .واین حاکی از آن است که با افزایش سطح آموزش عمومی مردم دیگر دچار توهم پولی نشده وسطح بیشتری از در آمد را مصرف می کنند .

صرفه جویی هنر است . این صرفه جویی باهنر، که می تواند به عنوان یک راهکار سریع الوصول بنیه اقتصاد ی جامعه وخانواده را تقویت کند چه حد ومرزی دارد ؟اگر صرفه جویی درست مصرف کردن است . این الگوی درست مصرف کردن چیست ؟وچه کسی برای سنجش صرفه واسراف این الگو را ارئه می دهد؟ بعضی ها می گویند صرفه جویی یک اعتدال در مصرف در همین حال مرکز اعتدال را به سلیقه خودش تفسیر می کند وهزاران نوع اعتدال می تواند وجود داشته باشد که یکی از آنها هم به صرفه جویی نزدیک نباشد.درباره این موضوع تا به حال بسیار گفته شده وبرنامه های تبلیغاتی فراوانی نیز تدوین شده است .اما تا به حال یک سازمان یا اداره مسئول حدومرز صرفه جویی را ارائه نداده است ،که مردم بدانند در مرز صرفه هستند یا در مرز اسراف .

اینکه ما می خواهیم در انرژی صرفه جویی کنیم کافی نیست ویا اینکه در مسیر آمار وارقام ضایعات نان را بر شماریم دردی را دوا نمی کند.باید کار را عملا با پیشگیری دائمی درتمام زمینه ها شروع کنیم واز طرفی حدومرزی برای یک مصرف منطقی ومناسب با شرایط کنونی به جامعه آموزش داد ، زیرا جامعه امروز ایران در مسیری قراردارد که نقطه عطفی از حیات آن به شمار می رود.در چنین شرایطی از منابع موجود به طور مطلوب استفاده کنیم وحق آیندگان را نیز محفوظ بداریم . ولی این در حالی است که بسیاری از افراد جامعه در مصرف بیشتر امکانات ومنابع راه اسراف را در پیش گرفته اند واز حد اعتدال خارج شده اند .

آمارها تایید می کنند که ایرانیان "نان خورترین "مردم جهان هستند .اما این نان کاملا مصرف نمی شود . بلکه مقدار زیادی از آن که هزینه های زیادی برای آن صرف شده ویارانه هایی تعلق می گیرد دور ریخته می شود شاید ممکن است دلایلی مانند : کیفیت نامطلوب آرد ، پخت نامناسب، عدم مصرف ونگهداری درست وغیره داشته باشد . به عبارتی میزان نان مصرفی ایرانیان حدودابرای 100میلیون نفر کافی بود ولی متاسفانه حدود یک سوم آن دور ریخته می شود . اینجا لازم است به کلیه تولید کنندگان گندم وآرد ، نانوایی ها ومصرف کنندگان آموزش لازم داده شود، تا برای این وضعیت نا مطلوب هرچه زودتر ، چاره ای اندیشید.

ایرانیان در تهیه لباس جزء پر مصرف ترین مردم دنیا هستند.وهرساله هزینه های بسیارزیادی برای خرید ودور انداختن لباس مصرف می کنند .در مقایسه با کشور چین که مردمانش ساده ترین مردم جهان هستند (قابل تعمق ) است . این صرف هزینه های غیر ضرور ی از نظر عقلای عالم ، وطبق آیات وروایات کار مذمومی است ودر قرآن کریم بدان اشاره شده است .( ان الله لا یحب المسرفین ) ویا (کلوا وشربوا ولا تسرفوا ) خداوند اسراف کاران را دوست ندارد.

بخورید وبیاشامید واسراف نکنید .دین مبین اسلام برای کوچکترین مساله ، راهکار های مفید عرضه داشته است .حتی در جای دیگر اشاره شده است که دانه های خرما وخرده های نان هم می توان به جای دور انداختن استفاده کرد .الگوی مصرف باید با جدیت وهمت مردم ومسئولین اصلاح گردد. ایرانیان برا ی تعویض دستگاههای تلفن همراه در سال مبلغی حدود 4000میلیارد تومان هزینه هزینه غیر ضروری صرف می کند که این رقم بسیار بالایی است می توان به غیر عقلانی بودن آن پی برد با این پول می شود درسال حدود 40000نفر بیکار رادارای شغل کرد.اگر هر کارگاه حداقل 10 نفر را جذب کند هزینه راه اندازی آن یک میلیارد خواهد بود تا مردم بدانند با این پول ها چه کارهای عظیم عام المنفعه ای در سطح کشور می توان انجام داد .

نقش صدا وسیما در ترویج نگاه عیب جویانه به اسراف :

صدا وسیما به عنوان دانشگاه عمومی بزرگ می تواند برنامه های جذاب وقابل استفاده اقشار مختلف جامعه را به صرفه جویی ترغیب کند، در صورتی که امروزه صداوسیما در ساخت سریالها وفیلمها تلویحا مصرف گرایی واسراف وعدم قناعت را در بین عموم ، به طور ناخواسته رواج می دهد .که در این زمینه تغییر روند برنامه ها توسط مسئولین باید انجام گیرد .الزام مصرف بهینه باعث می شود تا علاوه بر پیشرفت علمی ناشی از ارتقای فن آوری در طراحی وساخت وسایل وتجهیزات بهینه مطابق با استاندارد های جهانی ، فرصت توزیع مناسب منابع وبه تبع آن پیشرفت در دیگر بخشهایی که کمتر مورد توجه بوده است ، نیز فراهم گردد.اصلاح الگوی مصرف نیازمند فرهنگ سازی پایدار است واین خود نیازمند راهکارههایی است تا همه افرادجامعه الزام رفتارهای اصلاح مصرف را احساس کنند وبه تدریج این اصلاح نهادینه شده ، به یک رفتار پایدار ونهایتا به یک فرهنگ در تمامی عرصه های مصرف تبدیل شود.

ناگفته نماند که کنترل صحیح تبلیغات بازرگانی وپیش گیری از رشد روحیه مصرف گرایی نیز تاثیر بسزایی در جلوگیری از اسراف وتبذیر دارد .

سهم خانواده ها در ترویج فرهنگ مصرف درست :

افزون براین ، خانواده ها تاثیر بسیار مهمی برپرورش شخصیت وعملکرد فردی واجتماعی آدمی دارد . چنانچه بزرگسالان اهل اسراف وتبذیر باشند ، خواه ناخواه این روحیه به فرزندان منتقل می شود.یکی از عوامل برون رفت بر اسراف دوری خواص وشخصیتهای مهم جامعه از زندگی اشرافی وتجملی است .زیرا شیوه زندگی آنان بر دیگران تاثیر می گذارد .مثل : مراسمات موجود که درختم انجام می گرفت ولی الان این هزینه های سر سام آور حضور میهمانهای آنچنانی وپذیرایهای بی رویه تهیه تاج گل وشیرینی وغیروصرف امور خیریه وعام المنفعه می نماید . هر نوع هزینه برای ترویج فرهنگ درست مصرف والگوی مصرف خود یک سرمایه گذاری بزرگ عام المنفعه است که سود آن در آینده به همگان خواهد رسید.

یک نمونه دیگر مکالمات غیر ضرور ی با تلفن همراه به ویژه در بین نوجوانان هر ساله هزینه های زیادی بر خانواده ها ی ایرانی تحمیل میکند اگر هر فرد ماهیانه 2000تومان از مکالمات غیر ضروری بکاهد . واز هزینه گذاری برای تعویض گوشی تلفن همراه خودداری کند در طول سال 5000میلیارد تومان صرفه جویی خواهد شد که با آن می توان بخشی از مشکلات آموزش و پرورش یک کشور را حل کرد .

سهم فرهنگیان در ترویج فرهنگ مصرف درست در جامعه :

جامعه بزرگ فرهنگیان ودانش آموزان نقش مهمی در ترویج فرهنگ ، عاد ت ، رفتار ونگرش ها در سطح ملی دارند ، از نظر عقلانی چنانچه فردی از اوایل دوران تحصیل ، به درستی آموزش داده شود . نسل آتی پیشرفتهای خوبی خواهند داشت وبه تبع آن ،نسل بعد از آنها نیز همینگونه خواهد شد. مدارس با هدایت وبرنامه ریزی مدیران ، معلمان ، مربیان بعنوان تاثیر گذارترین افراد در کنار والدین می توانند نقش تعیین کننده ای در ایجاد نگرش ورفتارهای درست مصرف دانش آموزان داشته باشند همانطور که می دانید توصیه های زیادی در موردالگو بودن کارکنان مدرسه درصرفه جویی وپرهیز از اسراف مانند : اقدامات ساده ای چون ، باز نمودن پنجره ها هنگام روشن بودن بخاری یا کولر ، رسیدگی به وضع شیرهای آب ، استفاده از لامپهای کم مصرف در کل مدرسه ، خاموش کردن لامپهای اضافی در مواقع غیر ضروری.

اما اقدامی که ما درجهت ترغیب دانش آموزان نمود یم استفاده بهینه از لوازم التحریر بود .ذکر آموخته های مدرسه وعمل به آن در خانه وایفای نقش مثل پلیس همیار ودرهنگام رانندگی والدین درمنازل ، پیش قدم شدن برای خاموش کردن لامپهای اضافی ، کم کردن بخاری ، خاموش کردن تلویزیون ووسایل برقی در اوقات غیر ضروری...وتهیه بروشور وتراکت حاوی اطلاعات آماری ومقایسه ای قابل درک دانش آموزان در مورد الگوی صحیح مصرف .



اهم اقداماتی که در این زمینه انجام گرفت به شرح ذیل می باشد.

در کلاس درس یک موضوع من را متوجه کرد که نیاز به تعمق داشت .از مشاهده جا مدادی دانش آموزان این سئوال در ذهن من تداعی شد که آیا این همه لوازم التحریر برای دانش آموزان لازم وضروری است ؟که انواع واقسام خودکار ومداد که خیلی از آنها به نظر می رسید شاید یک الی دو بار از آنهااستفاده شده وهر دفعه از یک خودکاردیگر استفاده می کنند .از آنها سئوال پرسیدم تاکنون به خودتان گفته اید در طول سال تحصیلی چقدر به این وسایل نیاز دارید؟ آیا تهیه این همه خودکار ،پاک کن ، مداد اسراف نیست ؟

اکثر آنها گفتند : که با در اختیار قرار دادن پول تو جیبی وعدم نظارت والدین وداشتن اوقات فراغت وحضور در کتابفروشی ها ومغازه های سطح خیابان اقدام به تهیه آنان می نمایم .تعدادی گفتند که والدین آنها کارمندان بانکها وادارات وشرکتها ی مختلف هستند که هروقت جلسه دارند به آنها خودکاربا موضوع جلسه وتاریخ جلسه که روی آنها چاپ شده می دهند ، وبعد آنها را به فرزندان خود می دهند .با صحبتهای که با دانش آموزان داشتم ، وطی پیشنهاد به آنان قرار شد که دانش آموزان تمامی لوازم التحریر خود را که اضافی هستند با مشخص نمودن مشخصات خود در یک نایلون زیب دار یا یک نایلون عادی قرار دهند وبه نماینده کلاس داده شود تا در کمد امانات مدرسه نگهداری شود وتنها یک خودکار از هر رنگ که دارند ومداد وپاک کن وتراش و....در نزد خود نگه دارند تا با اتمام هر کدام از آنها پوکه آن را تحویل نماینده بدهند ویک خودکار یا هر وسیله دیگر موجود در نایلون را تحویل بگیرند تا پایان سال مشخص شود یک دانش آموزا در طول سال تحصیلی به چه تعداد لوازم التحریر نیاز دارد ؟

علاوه براین از برگه های باقیمانده سال گذشته در تهیه دفترچه یادداشت ونکته برداری مطالب مرتبط با درس در پوشه کار های خود استفاده کنند .

جهت آگاهی دانش آموزان از وسایل مورد نیاز لیستی در پایان دفتر انشاء خود تهیه کنند وبا اولویت بندی نمودن نیاز های خود از پس انداز پول تو جیبی بهترین وسیله ومناسب ترین آن را تهیه کنند تا از این طریق به اقتصاد خانواده خود کمک کنند .

با جمع آوری پول های خود بتوانند یک موسسه قر ض الحسنه د ر کلاس خود راه اندازی کنند تا با نگرش مثبت به همنوعان خود به نیکو قرض دادن اهمیت داده شود، وبه همکلاسیهای خود با رعایت نوبت وام بدهند.

به مناسبت هفته کتاب وکتابخوانی جهت کمک به کتابخانه مدرسه داستانهای جذاب وآموزنده با برگه ها ومواد اضافی از سال گذشته تهیه نمودندوبا خط خوش به رشته تحریر در آوردند . که بعد از تشکیل نمایشگاه از کتابهای داستان خود آنها را به کتابخانه مدرسه اهداء نمودند تا دیگر دانش آموزان از مطالب آنها استفاده نمایند،این روش نه تنها آنها را به خلق داستان نویسی ونکات اخلاقی سوق می دهد بلکه بر مزیت بازیافت وسایل سال گذشته نیز با روش های جدید می توان اثر خلق کنند .ونحوه نویسندگی وپردازش فکری درآنها تقویت می شود .


فصل سوم


پیشنهادات:

برای کاربردی نمودن پیام رهبر فرزانه انقلاب ودوری از هرگونه هیجان والتهاب کاذب در اجرالازم است به جای فرهنگ نقلی به فرهنگ عملی وخود باوری روی آوریم .

1- برای بهینه مصرف کردن پرهیز از هدر رفتن منافع ملی آموزش لازم را به آحاد جامعه بدهیم .

2- تجربه اندوزی از کشورهای پیشرفته دنیا یعنی ما ببینیم دنیا چه کاری انجام داده که به اصلاحات مورد نظر دست یافته است .کشورهای آسیای جنوب شرقی ، کره ، مالزی، چین تا حدودی نمونه های مناسبی برای تجربه اندوزی هستند .کشورهایی که مسیر مناسبی برای اصلاح الگوی مصرف پیش گرفته اند ، در واقع رمز موفقیت آنها این بوده است که طراحی استراتژی الگوی مصرف دردرون نخبگان کشورشان نهادینه شد ه است.

3-از آنجایی که فرهنگ وآموزه های دینی تاکید فراوانی بر صرفه جویی وبهینه هزینه نمودن نعمتهای الهی داشته می توان گفت برای دستیابی به این مهم ایجاد وفاق ملی نیاز هست .

4- ترتیبی اتخاذ گردد تا مردم یک شهر بتواند معادل صرفه جویی های خودرا با پس انداز در محلی مطمئن وتجمیع این سرمایه برای احداث یک کارخانه وجذب تعدادی ازبیکاران منطقه خود وبه نتایج مشهود این کار خداپسندانه برسند وبرای مراحل اقدامات بعدی با رغبت وجدیت بیشتری پیش قدم شوند.

5- اداره بازرگانی هرساله برای حمایت از مصرف کنندگان به توزیع دفترچه با قیمتهای ارزان اقدام می کند .امااین اقلام توزیعی تمام نیاز دانش آموزان را در طول سال تامین نمی کند .علائه بر این کیفیت وظاهر خوبی ندارندوباعث روی آوردن به لوازم التحریر غیر یارانه می نمایند.

6- با توجه به توزیع بی رویه خودکار وروان نویس ودفترچه های جیبی درجلسات ادارای وهمین طور خرید بی رویه این ملزومات صرفا به خاطر زیبایی ومارکهای مخصوص باعث می شود که با ازدحام لوازم التحریر وبدون استفاده در محیط مدرسه وادارات ومنزل باشیم اگر میانگین این رقم خودکار برای هرفرد 200تومان در نظر بگیریم مبلغی معادل4000000000 میلیارد تومان خواهد بود که با کمک این هزینه میتوان بستر علمی مناسبی در زمینه آموز ش وپرورش به وجود آورد .

7- لذا به تولید کنندگان توصیه می شود که لوازم التحریر را با مرغوبیت بهتر وشگردهای نوتولید نمایند. مثلا :پرگار را طوری طراحی نمایند که با اتمام مغز مداد با مغزهای آماده تعویض شود ، ماژیک های نقاشی نوع رنگ آنها طویل مدت باشد ، پاکن هایی که نوع تراشه آنها کم باشد که دیر تر به اتمام برسد وخودکارهایی که بعلت زیبایی ودوام استوانه آنها فقط یدکی یا مغز آنها تعویض شود.

8- طراحی روی لوازم التحریر به علت سلیقه جذاب وتزئینی که جوان پسند باشد با آموزش فرهنگ ایرانی اصیل وپیامهای عالی مکتب اسلام باشد، تا از ترویج فرهنگ بیگانه جلوگیری بعمل آید واگر این نمونه کارهای ظریف را اداره بازرگانی به نحومطلوب همراه با کتب درسی ودفترهای مورد نیاز دانش آموزان تا پایان سال تحصیلی حمایت کند دیگر نیاز به تامین لوازم التحریر کشورهای بیگانه نخواهیم داشت واز یک فرهنگ بیگانه جلوگیری می شود .

9- به مولفین کتب توصیه می گردد همان گونه که برای تغذیه علمی دانش آموزان مطالب را تدوین وکتاب تولید می نمایند در کنار هر کتاب دفتر مخصوص با صفحات مربوط به همان در س واهداف مورد نظر طراحی گردد تا از اعمال سلیقه برخی دبیران وعدم آگاهی والدین برای تهیه دفتر متناسب با همان کتاب جلوگیری شود از ابتدای نهضت آموزش در ایران همیشه متوجه این قضیه شده ایم که برخی برای یک کتاب کم حجم یک دفتر 100برگ ویا برخی کتاب که نیاز به ممارست بیشتر می باشد دو دفتر انتخاب می گردد ونبود شماره صفحه دانش آموزان درصورت نیاز به برگه سریعا اوراق راجدا کرده و جهت کارهای دیگر مورد استفاده قرار می دهند ودرپایان سال برگه های باقیمانده سفید بدون استفاده می مانند .

10- ادارات وبانکها وموسسات در جلسات ابتدایی اقدام به تهیه خودکار ودفترچه یا فولدر نمایند ودر جلسات بعدی از برنامه های پر بار جهت بالا بردن کیفیت کار خود برنامه ریزی وسرمایه گذاری نمایند .









نتایج پژوهش :

از آنجا که تغییر الگوی مصرف حداقل به یک ماه زمان نیاز داریم ، آنگونه که زندگی ما صدمه نبیند به عبارتی بتوانیم در اداره دارائیهای خودمان موفق باشیم توصیه هایی برای تغییر رفتار مصرف ارائه می شود که در پایان ماه از نتایج آن بهره ببریم .

1- در یک دفتر مخارج خود را بنویسید وسعی کنید نوشتن مخارج ضروری وغیر ضروری به یک گزارش روزانه تبدیل نشود .در انتهای دفتر خواسته هایتان رادر یک فهرست بنویسید .به طور مثال: تصمیم دارید که یک کمد،لباس ورزشی ، یک تخته فرش ،یک پتوی مسافرتی بیمه ماشین ، یک جفت کفش برای فرزندتان تهیه کنید .با اعضای خانواده مشورت کنید آنچه که اولویت اولیه را دارد فهرست بندی نموده می توانید از راههایی بیابید که با صرف هزینه کمتر به آنها دست یابید .با برنامه ریزی وکمی حوصله فهرستی از کارهایی که می توانید دراین برنامه انجام دهید تهیه کنید .

2- به قبض تلفن خود نگاه کنید آیا می توانید از خدمات رایگان استفاده کنید ؟

3-استفاده از کتاب آشپزی یک برنامه سالم غذایی که با غذاهای متنوع، مصرف غذاهای گرانقیمت را کمتر کنید .

4- سعی کنید که همه کارها را در یک روز به حداقل برسانید در این صورت مجبور نخواهید بود که هزینه رفت وآمد را چندبار پرداخت کنید ودر مصرف وقت صرفه جویی کرده اید .

5- حراجهای فصلی مناسب ترین فرصت برای خرید می باشد .

6- سعی کنید با مراجعه به افرادبا تجربه مهارتهای تازه ای بیاموزید . ودر خانه به کار برید ، اعم از آرایشگری ،کوتاهی موی فرزندانتان ، دوختن لباس برای اعضای خانواده ، پخت غذاهای متنوع و....

7- در حیاط باغچه منزل خود باغچه ای ایجاد کنید وسبزی ومواد غذایی مورد نیاز خود را در آن بکا رید .

8- با دوستانتان همکاری داشته باشید اگر او موهای شمارا کوتاه کرد ،شما نیز برای اوکاری انجام دهید موقع بیرون رفتن از منزل، از فرزند او مراقبت کنید.

9- از تمام خلاقیت ها وتوانایی های خود استفاده کنید .

10-با توجه به اینکه موضوع اصلی ما بهینه سازی وسایل جانبی دانش آموزان در مدرسه می باشد دبیران حرفه وفن طرز تهیه یک کیف چرمی یا پارچه های فانتزی ویا دوخت مقنعه ورفو کردن (پس دوزی، زیبا دوزی ) لباسهای مدرسه که حین ورزش با گیر کردن به جایی پاره می شوند یا باز شدن بافت جوراب را آموزش دهند که بخاطر پارگی جزیی مجبور به تعویض اونیفرم یا جوراب نباشند .و یا تعمیر برخی وسایل برقی داخل منزل نیز آموزش داده شود .

11- دبیران هنر طراحی وساخت انواع دفترچه های فانتزی که مورد علاقه دانش آموزان می باشد را آموزش دهند تا از باقیمانده برگه های دفاتر سال قبل برای خود دفتر یا برگه دان تهیه کنند

12- دبیران هنرو نحوه درست مصرف نمودن ماژیک آبرنگ وگواش را آموزش داده تا از خشک شدن وبدون استفاده مانند برخی از آنها جلوگیری شود، بهتر می بود در مقطع پیش دبستانی این طرز تهیه انواع رنگها با رنگهای اصلی ، تهیه دفترچه ، نوع استفاده از لوازم التحریر جهت بهینه شدن بصورت ابتکاری آموزش داده شود.

13- دبیران ادبیات ابتکاراتی به خرج دهند تا دانش آموزان یادبگیرند که واژه های غلط ننویسیند.تا از پاک کن وغلط گیر که امروزه در مدارس رواج یافته به ندرت استفاده شود .

14- صدا وسیما از برنامه های جالب توسط هنر پیشگانی که محبوبیت خاصی در بین مخاطبین خود دارند جهت نحوه درست استفاده کردن از لوازم جانبی (لوازم التحریر )دانش آموزان نکات لازم بیان شود .

در تغییر رفتار صبر وحوصله وبرنامه ریزی دقیق را فراموش نکنید.

هر نوع هزینه ترویج فرهنگ درست مصرف واصلاح الگوی مصرف خودیک سرمایه گذاتری بزرگ عام المنفعه است که سود آن در آینده به همگان خواهد رسید.

منابع وماخذ:

ایروانی ، جواد.سال(1386) ، اخلاق اقتصادی از دیدگاه قرآن وحدیث.انتشارات نشر دایره، چاپ دوم، محل انتشار، تهران.

اصفهانی ، راغب.المفردات، ص 407.

حرکت به سوی اصلاح الگوی مصرف در آیات وروایات .انتشارات سازمان اوقاف وامورخیریه.

صدوق، شیخ محمد. من لایحضر الفقیه . ج 4 ، ص 13.

عیاشی ، محمد بن مسعود .تفسیر العیاشی ج 2، ص 12.

معین،محمد .فرهنگ نامه معین